Nörolojik Rehabilitasyon, Nörolojik hastalıkların büyü bir kısmı hastalığın doğal gidişatı içerisinde sakatlığa sebep olan ve hastaları günlük yaşam aktivitelerinde bağımlı bir duruma getiren tablolar şeklinde karşımıza çıkar. Sakatlık toplum sağlığını ilgilendiren ana nedenidir. Sakatlık safhasında hastalığın tanı ve medikal tedavisinin yanında rehabilitasyonu da gündeme gelir.
Nörolojik rahatsızlıkların rehabilitasyonu ile hastaların bağımsızlık dereceleri yükselir ve yaşam kalitesi artar.
Dünya sağlık örgütü sağlığı fiziksel, ruhsal ve sosyal olarak tam bir iyilik şeklinde tanımlamıştır. Sağlığın bozulmasını sırasıyla hastalık, yetersizlik, sakatlık ve engellilik şeklinde adlandırılan bozukluklar izler. Dünya sağlık örgütü 1980 yılında yetersizlik, sakatlık ve engellilik kavramlarına açıklık getirmiştir. Yetersizlik, psikolojik, fizyolojik ya da anatomik yapının fonksiyon kaybı veya normalden sapması olayıdır. Organ seviyesindeki bozuklukları ifade eder.
Sakatlık, sağlığın bozulması neticesinde meydana gelen yetersizlikten sebep herhangi bir yeteneğin, normal kabul edilen bir insana göre azalması ya da kaybedilmesidir. Bireysel düzeydeki bozuklukları ifade eder. Engellilik, yetersizlik ve sakatlık sebebiyle insanın yaş, cins, sosyal ve kültürel yapısına göre normal kabul edilen yaşama şeklini yerine getirememesi olayıdır. Özetle, yetersizlik organ seviyesindeki, sakatlık bireysel seviyedeki, engellilik bireyin sosyal çevre ile uyumundaki dengesizlikleri anlatır.
Rehabilitasyon, sakat insanı yeniden yaşama hazırlayan tıbbi, fiziksel, pisiko-sosyal ve mesleki girişimlerin toplamıdır. Amacı, fizyolojik ya da anatomik yetersizliği ve çevreye uyumsuzluğu bulunan bir insanın fiziksel, ruhsal, toplumsal, mesleki, özel uğraşı ve eğitsel potansiyelini en yüksek seviyeye çıkarmaktır. Rehabilitasyon ekibi, FTR uzmanı, nörolog, ortopedist, dahiliye uzmanı, fizyoterapist, sosyal hizmet uzmanı, uğraşı terapisti, konuşma terapisti, psikolog. Nörolojik hastalıklarda, serebrovasküler olay, kafa travmaları, medulla spinalis yaralanmaları, multipl skleroz, musküler distrofi ve myopati, serebral palsi, poliomyelit, periferik sinir lezyonları, Parkinson hastalığı, ALS, polinöropatiler, spinoserebellar dejeneratif rahatsızlıklar ve serebellum rahatsızlıkları, myastenia gravis.
Sorunun analizi ve adlandırılması, hastalığın tanımı ve ne derecede olduğu dahildir. Amaçların oluşturulması ve sorunun ortaya çıkması, hastanın bilgilendirilip onayını alarak rehabilitasyon planının oluşturulması biçimidir. Problemin çözümü, planın yapılması ve ekip elemanlarının çalışmalarının planlanmasını içerir. Nörolojik bozuklukların rehabilitasyonundaki ana unsurları, komplikasyonların önüne geçilmesi, iyileşmenin çabuk bir hale getirilmesi, uyum stratejilerinin öğretilmesi, çevresel olayların kolay bir şekle getirilmesi.
Hastanın değerlendirilmesi, bilinç ve kooperasyon, işitme, algılama ve konuşma, motor gücü, duyu, tonus, patolojik refleksi, isteksiz hareket, postür, deformite, eklemlerin hareketi, beslenme, yutma hareketi, mesane- rektum hareketi, kalp ve solunum sistemi, dekübit. Serebrovasküler olay, beynin beslenmesi %70 karotis, %30, vertebro-baziller sistem, iskemik (%84)-hemorajik (%16), lezyonun karşısında hemipleji-parezi, rehberlik eden kranial sinir lezyonları, etkilenen arteriyel sisteme bağlı klinik bulgu, afazi, dizartri, apraksi, algı bozukluğu, kişilik değişiklikleri gibi.
Strok rehabilitasyonu akut bakım, yeniden aktivasyon oluşturma ve yeniden uyum oluşturma aşamalarını içermektedir. Kardiyak komplikasyonlar, aspirasyon pnomonisi ve venöz tromboembolizmi düşürmek, beslenme, deri bakımı, hareket açıklığı, fizyolojik mesane ve bağırsak çalışmasını korumak için hem tıbbi ve hem de rehabilitasyon önlemlerini erken zamanda almak gerekir. Bu anlamda strok geçiren hastalarda rehabilitasyona başlanacağı zaman sorusu akla gelir. Aklı yerinde olan hastalar rehabilitasyon yaparken yardımcı olur ve stabil şekilde olanlar birkaç gün sonra daha iyi bir programa başlayabilirler. İs kemik kalp hastalığı olan hemiplejik hastalar iyi bir rehabilitasyona ortalama 8 günün ardından kabul görmektedir. Birçok çalışmada rehabilitasyona ne kadar erken zamanda başlanırsa o kadar etkili olduğu saptanmıştır.
